Muzycznych pojęć słowniczek: B

Jak się powiedziało A, trzeba powiedzieć B ;) Zapraszam na drugą część muzycznego słownika. A co w nim znajdziesz, a czego nie?

ZNAJDZIESZ:

• gatunki muzyczne
• niektóre bardzo podstawowe i popularne pojęcia muzyczne (w tym wpisie np. balet)
• nazwy muzycznych zawodów
• instrumenty
• tempa używane w muzyce
• rodzaje utworów
• czynności w jakiś sposób związane z muzyką 
• niektóre historyczne zagadnienia
• rzadziej używane określenia stosowane w zapisie nutowym.
  

(NIEMAL NA PEWNO) NIE ZNAJDZIESZ:

• opisów podstawowych nut (cała nuta, półnuta, ćwierćnuta; do, re, mi, itp.) i pięciolinii, w końcu do przedszkola już chyba nie chodzisz, co?
• metrów muzycznych (np. 3/4, 4/4; nie mylić z tempem)
• zespołów i artystów. 

backstage - potoczne określenie na miejsce za sceną, gdzie odpoczywają muzycy podczas koncertów.

bagatela - rodzaj miniatury instrumentalnej, głównie na fortepian, mający charakter taneczny i swobodny.

balerina - tancerka, solistka baletowego zespołu.

Fot. zabrze.com.pl

balet:

1. utwór muzyczno-sceniczny, w którym treść wyrażona jest tańcem zarówno solowym, jak i zbiorowym, w towarzystwie orkiestry i w oprawie scenicznej
2. scena tańców zbiorowych (inaczej: scena baletowa) w operze, operetce itp.
3. zespół taneczny, np. Balet XX Wieku 
4. sztuka baletowa w danym kraju, np. balet rosyjski
5. utwór muzyczny, który jest podstawą widowiska baletowego.
   

ballada - utwór wokalny wykonywany przy akompaniamencie fortepianu, o charakterze dramatycznym, lub utwór instrumentalny o luźnej budowie.

band - inna nazwa na zespół muzyczny.

bandleader - muzyk kierujący zespołem muzycznym, zwłaszcza jazzowym.

bandura - ukraiński ludowy instrument szarpany, wyglądem podobny do mandoliny.

bandżo/banjo - instrument strunowy o niewielkim, okrągłym pudle rezonansowym, popularny szczególnie w muzyce country.

baraban - wielki turecki bęben używany przez pułki janczarskie, a później przez niektóre oddziały dawnych wojsk polskich; inaczej: taraban.

bard - u starożytnych ludów celtyckich: poeta i pieśniarz dworski, często wędrowny, opiewający czyny bohaterskie.

bariolage - termin muz. oznaczający szybkie, naprzemienne w grze dwu sąsiadujących ze sobą strun.

barkarola - liryczna pieśń wykonywana przez gondolierów weneckich oraz forma muzyki instrumentalnej i operowej.

Fot. marcinbronikowski.com

baryton (gr. βαρύς - ciężki, głęboki):

1. głos męski, pośredni między tenorem a basem;
2. wykonawca śpiewający tym głosem;
3. 6- lub 7-strunowy instrument muz.;
4. dęty instrument blaszany.
   

bas (wł. basso - niski, głęboki):

1. najniższy głos męski;
2. osoba śpiewająca takim głosem;
3. partia najniższych dźwięków uzyskiwanych w instrumentach muz. lub sprzęcie do odtwarzania muzyki;
4. potocznie kontrabas lub gitara basowa. 

basethorn - instrument dęty drewniany, rodzaj klarnetu altowego z załamaną cylindryczną rurą, w pobliżu czary głosowej zwiniętą trzykrotnie wewnątrz drewnianej skrzyneczki; obecnie używany w dużych orkiestrach dętych; inaczej: rożek basowy. 

basetla - ludowy instrument strunowy o niskich dźwiękach, zbliżony kształtem do wiolonczeli.

basista - muzyk grający na basie lub kontrabasie.

basso buffo (wł. dosłownie: bas komiczny) - bas śpiewający partie komiczne.

Fot. it.wikipedia.org

basso continuo (inaczej: bas cyfrowany lub generalny) - w muzyce baroku: partia klawesynu lub organów, notowana w postaci jednogłosowej melodii basu z systemem oznaczeń cyfrowych ze znakami chromatycznymi, dający wykonawcy swobodę realizowania współbrzmień harmonicznych (może to brzmieć enigmatycznie, dlatego obrazek jest powyżej ;))

basso profondo (wł. dosłownie: bas głęboki):

1. bardzo niski bas;
2. wokalista śpiewający takim głosem.

batuta (wł. battuta - uderzenie, takt) - pałeczka służąca dyrygentowi do kierowania grą orkiestry, śpiewem chóru i solistów, do wyznaczania taktu.

beat/bit:

1. równomierne uderzenie odmierzające konkretne takty utworu muz. stosowane w muzyce jazzowej;
2. inaczej: bigbit.

bebop - odmiana jazzu, w której nad ciągłością melodii dominują krótkie melodyczne frazy i fragmenty z improwizacją.

Fot. epodreczniki.pl

bemol - znak muzyczny, obniżający o pół tonu dźwięk, przed którym jest postawiony.

benefis:

1. koncert lub spektakl zorganizowany z okazji jubileuszu bądź uczczenia długoletniej działalności jakiegoś artysty, naukowca lub człowieka kultury;
2. dawniej: impreza mająca na celu finansowe wsparcie artysty-jubilata. 

benefisant - osoba, której poświęcony jest benefis.

berceuse - łagodna piosenka, kołysanka śpiewana przed snem dzieciom.

berżeretka:

1. występujący w XVIII-w. poezji fr. utwór liryczny o charakterze pastoralnym lub miłosnym;
2. lekka piosenka o takim charakterze;
3. popularny w XVI w. taniec o skocznym charakterze i szybkim tempie.

Fot. allegro.pl

bęben - membranofon o nieokreślonej wys. dźwięku, w kształcie walca (nie mylić z tańcem), którego dno lub dna wyłożone są błoną lub skórą.

big-band - duży zespół muz., złożony z sekcji instrumentów dętych i sekcji rytmicznej, grający jazz lub muz. rozrywkową.

bigbit - odmiana muz. młodzieżowej, popularna w l. 60., eksponująca rytm przy użyciu perkusji i gitar elektrycznych.

bis (łac. dwa razy):

1. powtórne wykonanie utworu na koncercie na życzenie słuchaczy;
2. utwór już wykonany ponownie na życzenie słuchaczy lub specjalnie przygotowany do tego dodatkowy utwór.

bitels:

1. członek zespołu The Beatles;
2. fan tego zespołu;
3. człowiek naśladujący wizerunek sceniczny tego zespołu, podobnie się ubierający i czeszący. 

bitonalność - zasada stosowania dwóch tonacji w dwóch różnych, równocześnie brzmiących głosach utworu muz. 

blaxploitation - nadmierne wykorzystywanie w przemyśle muz. i filmowym elementów kultury czarnoskórych ze względów komercyjnych.

blues - jedna z najstarszych odmian jazzu, pochodząca od melancholijnej, ludowej muzyki Murzynów amerykańskich.

bluesman - osoba grająca bluesa.

bolero:

1. hiszpański taniec ludowy w tempie umiarkowanym, w metrum 3/4, wykonywany solo lub w parze, często ze śpiewem i akompaniamentem gitary, kastanietów czy tamburyna; od XIX w. powszechny w balecie i operze;
2. muzyka wykonywana przy tym tańcu.

Jayne Torvill and Christopher Dean's Legendary Bolero Performance | Music Monday 

bombardon - dęty instrument wydający niskie dźwięki, najczęściej używany w orkiestrach wojskowych.

bonus track - utwór będący specjalnym, nadprogramowym dodatkiem do płyty.

boogie-woogie:

1. styl gry fortepianowej, w którym powtarza się melodyczną strukturę utworu i jest obecna żywa improwizacja;
2. szybki taniec towarzyski tańczony w rytm tej muzyki.

bootleg (ang. bootlegging - nielegalny wyrób i sprzedaż alkoholu, m.in. podczas prohibicji w USA) - nielegalna, piracka kopia nagrania muzycznego lub same takie nagranie (np. z koncertu).

bossa nova (port. nowy talent):

1. kierunek jazzu, popularny w l. 60. XX w., z elementami ludowej muzyki Ameryki Południowej, np. samby;
2. nazwa utworu stworzonego w tym stylu. 

boston - powolny walc pochodzenia amerykańskiego.

boysband - zespół muz. składający się z młodych mężczyzn.

break-dance (ang. dosłownie: taniec-połamaniec) - taniec połączony z niebezpiecznymi akrobacjami, wykonywany przy dynamicznej muzyce, najczęściej hip-hopie.

britpop - wbrew nazwie nie jest to odmiana popu, lecz rocka, wykreowana w Wielkiej Brytanii, z melodyjnymi piosenkami aranżowanymi na tradycyjny zestaw instrumentów (głównie gitary i perkusję).

buffo - rola komiczna w operze XVIII w. i wykonawca tej roli.

Fot. orientacja.pl

burleska (wł. burlesco - żartobliwy) - krótki utwór instrumentalny z żartobliwym charakterem, częstymi zmianami tempa, dynamiki; także widowisko słowno-muzyczne będące poprzednikiem musicalu.

BWV (nie mylić z BMW ;)) - niemiecki skrót od: Thematisch-systematisches Verzeichnis musicalichen Werke von Johann Sebastian Bach; katalog dzieł wymienionego kompozytora stworzony przez Wolfganga Schmiedera.

Źródła:

• Nowa podręczna encyklopedia A-Z, Wydawnictwo Zielona Sowa, 2007, str. 84, 87-88, 95-96, 111, 148, 153.
• Wielki słownik wyrazów obcych, Krakowskie Wydawnictwo Naukowe, 2015, str. 102, 107, 109-110, 112-117, 119-121, 124, 128, 130, 132, 134-137, 139, 143.
• Słownik wyrazów obcych, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, str. 41-45, 54.

Jeśli nie przeczytałeś pierwszej i zarazem poprzedniej części słowniczka z pojęciami na literę A, to możesz nadrobić zaległość klikając tu:

Muzycznych pojęć słowniczek: A