Muzycznych pojęć słowniczek: D

Dance, death metal, DJ, disco - o tych pojęciach słyszał chyba każdy. Ale czy ktoś z Was kiedyś słyszał o czymś takim jak drumla czy dytyramb? Myślę, że nie. A te wymienione terminy i inne na literę D oraz ich znaczenie znajdziecie poniżej.

ZNAJDZIESZ:

• gatunki muzyczne
• niektóre bardzo podstawowe i popularne pojęcia muzyczne (w tym wpisie np. dance)
• nazwy muzycznych zawodów
• instrumenty
• tempa używane w muzyce
• rodzaje utworów
• czynności w jakiś sposób związane z muzyką 
• niektóre historyczne zagadnienia
• rzadziej używane określenia stosowane w zapisie nutowym.
  

(NIEMAL NA PEWNO) NIE ZNAJDZIESZ:

• opisów podstawowych nut (cała nuta, półnuta, ćwierćnuta; do, re, mi, itp.) i pięciolinii, w końcu do przedszkola już chyba nie chodzisz, co?
• metrów muzycznych (np. 3/4, 4/4; nie mylić z tempem)
• zespołów i artystów. 

D/d:

• D - umowny skrót dla tonacji, gamy lub trójdźwięku D-dur
• d - to samo, lecz dla d-moll.

da camera - w muzyce baroku: utwór przeznaczony do wykonywania poza kościołem, np. duet, kantata, sonata; obecnie oznacza to muzykę kameralną.

da capo (wł. dosł. od początku) - powtórzenie utworu lub jego fragmentu.

da chiesa - w muzyce baroku utwór przeznaczony do wykonywania w kościele, np. cantata da chiesa; przeciwieństwo da camera.

dance (ang. tańczyć) - muzyka przeznaczona do tańca, taneczna odmiana popu.

danser - przestarzale: tancerz.

danseur noble - partner baleriny w balecie.

dansing/dancing - zabawa taneczna głównie dla starszych osób.

Fot. antyradio.pl

death metal - ciężka odmiana heavy metalu.

deck - magnetofon lub gramofon bez wzmacniacza.

decrescendo - stopniowe zmniejszanie natężenia dźwięku w danym fragmencie utworu: coraz wolniej, słabiej, ciszej.

decyma - w muzyce: odległość między dwoma dźwiękami o 10 stopniach skali.

deka - wierzchnia część pudła rezonansowego instrumentu.

demo - pokazowa wersja m.in. nagrania muzycznego, czasem rozpowszechniana za darmo w celu zachęcenia do kupna pełnej wersji.

Fot. pinterest.com

depesz/depeszowiec - fan zespołu Depeche Mode, zwykle stylizujący się na wokalistę zespołu Dave'a Gahana.

detonować - śpiewać nieczysto, fałszować.

dęte blaszane instrumenty - aerofony ustnikowe: m.in. trąbki, waltornie, puzony, tuby, saxhorny.

dęte drewniane instrumenty - aerofony wargowe (flety, piszczałki), i stroikowe ze stroikiem pojedynczym (klarnet, saksofon) lub podwójnym (obój, fagot).

diafonia (gr. δια - przez, na wskroś; φωνια - dźwięk, głos):

1. śpiew na dwa głosy
2. niezgodność dźwięków, dysharmonia.

diapazon (gr. πασών χορδών - wszystkie struny):

1. skala głosu śpiewaka lub skala dźwięków instrumentu
2. to samo, co kamerton i oktawa.

diatoniczny (łac. diatonicus - rozpięty, rozciągnięty) - o skali muzycznej składającej się z pięciu całych i dwóch półtonów w obrębie oktawy.

diatonika - melodia oparta na podstawowych dźwiękach skali, bez ich podwyższania czy obniżania.

 

Fot. dancingastronaut.com

didżej/DJ/disc jockey - osoba odtwarzająca muzykę na dyskotece lub w radiu, zwykle też prowadząca imprezę.

disc image (ang. dosł. wygląd dysku) - wierna kopia płyty CD, zapisana w pojedynczym pliku.

discman - przenośny odtwarzacz płyt kompaktowych ze słuchawkami.

disco:

1. bardzo rytmiczna i melodyjna muzyka taneczna
2. klub taneczny, dyskoteka.

disco polo (ang. neologizm stworzony przez analogię do italo disco) - polski gatunek muz., obejmujący tylko piosenki, które cechuje wyjątkowo duża prostota wszystkich elementów.

divertimento (wł. dosł. zabawa) - XVIII-wieczna muzyka rozrywkowa, forma pośrednia między suitą a symfonią.

 

Fot. ofeminin.pl

diva/diwa (łac. diva - bogini):

1. bardzo popularna, ceniona śpiewaczka operowa; primadonna
2. bardzo sławna artystka.

dixieland (ang. prawdopodobnie od nazwy banknotu 10-dolarowego z dużym francuskim napisem "dix" (10) na odwrocie, wypuszczonego w Luizjanie przed wojną secesyjną) - styl jazzowy stworzony przez białych muzyków jako naśladownictwo stylu nowoorleańskiego czarnoskórych. 

dodekafonia (gr. δώδεκα - dwanaście) - nurt w muzyce współczesnej, polegający na komponowaniu utworów muz. na bazie 12 dźwięków oktawy, ułożonych w dowolnym porządku bez centrum tonalnego.

dobosz - członek orkiestry wojskowej grający na bębnie.

dolce - sposób wykonania utworu: łagodnie, miękko, delikatnie.

dolente/doloroso - sposób wykonania utworu: smutno, żałośnie, boleśnie.

dominanta - piąty stopień skali albo akord zbudowany na tym stopniu.

Fot. pl.wikipedia.org

domra - ludowy, kozacki instrument o półkolistym pudle rezonansowym, wąskiej, długiej szyjce, trzech lub czterech strunach, znany od XVI w., a w XX w. zastąpiony przez bałałajkę.

dramat muzyczny - typ opery stworzonej przez Richarda Wagnera; jego cechy to:

• podporządkowanie akcji dramatu
• motywy przewodnie
• brak wyraźnego podziału na arie
• recytatywy
• rozbudowanie aparatu wykonawczego.

drive/drajw - intensywność i napięcie rytmu charakterystyczne dla jazzu i rocka.

drumla (niem. Trommel) - instrument w postaci stalowej ramki ze sprężynką na środku, którą przykłada się do ust i porusza palcem przy wciąganiu powietrza.

drum'n'bass (ang. dosł. bęben i bas) - rodzaj muzyki tanecznej o dynamicznym rytmie; odmiana gatunku house.

 

Fot. bialystok.wyborcza.pl

duet/duo:

1. utwór przeznaczony do wykonania przez dwa instrumenty lub dwie osoby
2. zespół, w którego skład wchodzą dwie osoby
3. para tancerzy lub łyżwiarzy, którzy wspólnie wykonują dany program.

duodecyma (łac. duodecimus - dwunasty) - interwał, odległość między dźwiękami wynosząca 12 stopni.

dur - odmiana skali diatonicznej, gamy lub tonacji oparta na wielkiej tercji; inaczej: major.

dyminucja (łac. diminutio - zmniejszenie) - powtórzenie motywu utworu w zmniejszonych o połowę wartościach muzycznych.

dynamika (gr. δυναμικήóσ - mocny, potężny):

1. siła dźwięku, nauka o zmianach w natężeniu siły tonu, dźwięku
2. dział muzyki zajmujący się problemami dot. głośności dźwięku.
   

Fot. kultura.gazetaprawna.pl

 

dyrygent (łac. dirigens, dirigentis - kierujący) - osoba kierująca wykonaniem utworu przez orkiestrę lub chór.

dyrygentura:

1. sztuka dyrygowania
2. wydział kształcący dyrygentów
3. stanowisko dyrygenta.

dysharmonia (gr. δυσ - przedrostek: źle, ciężko; χαρμονια - spojenie, związek, zgoda) - brak współbrzmienia dźwięków.

Fot. pl.wikipedia.org

dyskofon - odtwarzacz kompaktowy.

dyskografia (fr. discographie):

1. lista wydanych przez danego artystę płyt
2. lista płyt z nagraniami utworów danego artysty
3. ogół piśmiennictwa poświęconego muzyce zarejestrowanej na płytach lub taśmach, np. katalogi, informatory, antologie płytowe.

dyskoteka (fr. discothèque):

1. młodzieżowa zabawa taneczna najczęściej przy muzyce z płyt, prowadzona przez DJ-a
2. lokal, klub, w którym odbywa się ta zabawa
3. zestaw płyt z nagraniami muz.; płytoteka. 

dysonans (łac. dissonans, dissonantis - niezgodnie, nieharmonijnie brzmiący) - rozdźwięk.

dyszkant (hiszp. discante) - chłopięcy głos, podobny do sopranu.

dytyramb (gr. διθυραμβοσ) - uroczysta pieśń ku czci Dionizosa śpiewana przez chór.

dzwony orkiestrowe - idiofon metalowy o określonej wysokości dźwięku; metalowe rury strojone chromatycznie, zawieszone w dwóch szeregach na ramie.

dźwiękowy system - sposób podziału oktawy na najmniejsze interwały; w praktyce związany z używaniem skal muz.

dżingiel (ang. jingle) - krótki przerywnik muz., używany zwykle w radiu jako autoreklama.

Źródła:

• Wielki słownik wyrazów obcych, Krakowskie Wydawnictwo Naukowe, 2015, str. 178, 180-182, 185, 194, 199, 202, 204-205, 208-211, 216-218, 220-224, 226-227
• Słownik wyrazów obcych, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, str. 76, 90, 94-95, 97
• Nowa podręczna encyklopedia A-Z, Wydawnictwo Zielona Sowa, 2007, str. 204, 213, 217, 227, 238.

Pozostałe części słownika znajdziecie na stronie głównej w zakładce Słowniczek.