Muzycznych pojęć słowniczek: L

Na literę L zdecydowana większość pojęć związanych z muzyką pochodzi z języka włoskiego lub angielskiego. Zatem w tym wpisie nauczycie się trochę języków obcych 😉

ZNAJDZIESZ:

• gatunki muzyczne
• niektóre bardzo podstawowe i popularne pojęcia muzyczne (w tym wpisie np. lambada)
• nazwy muzycznych zawodów
• instrumenty
• tempa używane w muzyce
• rodzaje utworów
• czynności w jakiś sposób związane z muzyką 
• niektóre historyczne zagadnienia
• rzadziej używane określenia stosowane w zapisie nutowym.
  

(NIEMAL NA PEWNO) NIE ZNAJDZIESZ:

• opisów podstawowych nut (cała nuta, półnuta, ćwierćnuta; do, re, mi, itp.) i pięciolinii, w końcu do przedszkola już chyba nie chodzisz, co?
• metrów muzycznych (np. 3/4, 4/4; nie mylić z tempem)
• zespołów i artystów.

lacrimoso - sposób wykonania utworu: łzawo.

la donna è mobile (qual piuma al vento) (cytat z Rigoletta G. Verdiego) - kobieta zmienną jest (jak piórko na wietrze).

lai - gatunek średniowiecznej pieśni lirycznej lub epickiej, wykonywany przez trubadurów przy akompaniamencie.

lambada:

1. taniec towarzyski pochodzący z północno-wschodniej Brazylii, o szybkich krokach i rytmicznie falujących, zmysłowych ruchach ciał obojga partnerów, bardzo popularny pod koniec lat 80. XX w. (zapewne za sprawą przeboju zespołu Kaoma o tym tytule) 
2. utwór muzyczny w tym rytmie.

Kaoma - Lambada (Official Video) 1989 HD 

lambeth-walk - żywy taniec towarzyski, modny tuż przed II wojną światową; także muzyka do tego tańca.

lamentacja - pieśń żałobna, tren.

lamento - aria w XVII- i XVIII-wiecznej operze, ukazująca rozpacz, żal bohatera z powodu doświadczonego nieszczęścia. 

lamentoso - sposób wykonania utworu: żałośnie.

lansjer - popularny w drugiej połowie XIX w. taniec towarzyski; inaczej kadryl dworski.

larghetto:

1. sposób wykonania utworu: szybciej niż largo
2. utwór lub jego fragment wykonywany w tym tempie.

largo:

1. sposób wykonania utworu: bardzo wolno
2. utwór lub jego fragment wykonywany w tym tempie.

lascivus modus (łac. dosł. tryb rozwiązły) - średniowieczna nazwa tonacji C-dur, uważanej za nieodpowiednią dla muzyki kościelnej, a spotykanej w muzyce świeckiej. 

laserofon - laserowy odtwarzacz płyt kompaktowych.

lauda (wł., z łac. laudare - chwalić) - włoski, nieliturgiczny, ludowy hymn religijny, pierwotnie śpiewany na jeden głos, a później na wiele głosów, popularny szczególnie w średniowieczu.

lawonicha (białorus. Лавоніча (Lawonicha) - Leonowa, od Лявон (Lawon) - Leon) - ludowy białoruski taniec zespołowy w takcie parzystym, wykonywany bardzo żywiołowo, z różnymi, szybko zmieniającymi się figurami i przytupem na końcu każdej frazy muzycznej.

Fot. tvp.pl / TVP3 Białystok

legatissimo - sposób wykonania utworu: starannie łączyć dźwięki.

legato - sposób wykonania utworu: łączyć kolejne dźwięki, płynnie przechodząc od jednego do drugiego.

legenda - w romantyzmie: krótki liryczny utwór instrumentalny podobny do ballady.

leggiero - sposób wykonania utworu: lekko, wdzięcznie.

leitmotiv/lejtmotyw - fraza muz. przewijająca się przez całe dzieło, symbolizująca np. postać, przedmiot, zjawisko, sytuację.

lendler (niem. Ländler, od Land - wieś) - ludowy taniec austriacki i bawarski o spokojnym tempie; prototyp walca.

lento:

1. sposób wykonania utworu: powoli
2. utwór lub jego fragment wykonywany w tym tempie.

let's kiss (ang. dosł. całujmy się) - taniec towarzyski w takcie parzystym, którego jedna z figur kończyła się pocałunkiem, popularny w Europie w połowie lat 60. XX w.; także muzyka do tego tańca.

librecista (wł. libretto - książeczka) - pisarz tworzący libretta, autor librett.

libretto - tekst napisany do utworu muzyczno-wokalnego (opery, operetki, kantaty).

lider - najważniejsza osoba w zespole wykonującym muzykę rozrywkową.

ligatura:

1. system znaków graficznych notacji modalnej i mensuralnej (XII-XVI w.). Każdy z nich obejmuje następstwo kilku nut, przejęty z notacji pneumatycznej do zapisu partii melizmatycznych (wiem, brzmi chaotycznie, sama tego nie rozumiem xD).
2. we współczesnej notacji: łuk artykulacyjny łączący kilka nut różnej wysokości lub „rytmiczny”, łączący nuty tej samej wysokości, powodując sumowanie czasu trwania dźwięku.
   

Fot. pl.wikipedia.org / Tomanek

linearyzm (łac. linearis - liniowy, od linea - linia) - technika polifonicznego prowadzenia głosów, równoczesne prowadzenie linii melodycznych w różnych głosach.

lira - używany w starożytności strunowy szarpany instrument.

Fot. pexels.com / Akerraren Adarrak

lira da braccio - instrument strunowy, smyczkowy, jego korpus rezonansowy podobny jest do skrzypiec, powszechny w Europie w XVI i XVII w.

lira da gamba - instrument strunowy, smyczkowy, jego korpus rezonansowy podobny jest do skrzypiec, podczas gry jest wspierany na kolanach, powszechny od XVII do XVIII w. głównie we Włoszech i Francji.

Lira da braccio i lira da gamba to nie jest to samo!

lirnik - dawny wędrowny bajarz ludowy na Ukrainie i Białorusi, grający na lirze korbowej lub bandrurze.

liryczny - o głosie: właściwy dla śpiewania partii lirycznych (sopran liryczny).

liryzm (fr. lyrisme, z gr. λύρα - lira) - element liryczny, występujący głównie w literaturze i muzyce w postaci uczuciowości, nastrojowości.

litaury - instrument perkusyjny: dwie miedziane półkule pokryte naciągniętą skórą, uderzanych pałeczkami; rodzaj bębna.

longplay - płyta długogrająca z muzyką, album.

loop - powtarzany regularnie motyw w muzyce młodzieżowej, uzyskany dzięki specjalnie opracowanej taśmie podczas koncertu.

looping - regularne powtarzanie jakiegoś motywu w muzyce młodzieżowej.

lugubre - sposób wykonania utworu: ponuro, żałobnie, posępnie.

lusingando - sposób wykonania utworu: z wdziękiem, przymilnie.

lutnia - instrument strunowy szarpany pochodzenia arabskiego, z pudłem rezonansowym w kształcie migdała i krótką szyjką zakończoną wygiętą główką, rozpowszechniony w Europie od XV do XVII w., głównie przez trubadurów. 

Fot. pexels.com / Michael Chen

lutnictwo - rzemiosło obejmujące budowę instrumentów strunowych, głównie skrzypiec (a nie lutni wbrew nazwie).

lutnik - rzemieślnik wykonujący instrumenty strunowe takie jak skrzypce czy lutnie.

lutnista - muzyk grający na lutni.

Jak widzicie, lutnik i lutnista to również nie są synonimy.

Źródła:

• Wielki słownik wyrazów obcych, Krakowskie Wydawnictwo Naukowe, 2015, str. 501-503, 505-506, 508-513, 516-517, 519-520, 524-528
• Słownik wyrazów obcych, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, str. 234-235, 239, 242
• Nowa podręczna encyklopedia A-Z, Wydawnictwo Zielona Sowa, 2007, str. 489.

Pozostałe części słownika są dostępne na stronie głównej w zakładce Słowniczek.