Muzycznych pojęć słowniczek: R

Na literę R znajdziemy terminy objaśniające m.in. gatunki muzyczne, np. R&B, rap, reggae, rock czy rock'n'roll. Oprócz nich istnieją także te dotyczące technicznych kwestii, takie jak refren, remiks i remastering. Brzmi ciekawie, prawda? Zatem zapraszam Was na jedną z ostatnich części muzycznego słowniczka!

ZNAJDZIESZ:

• gatunki muzyczne
• niektóre bardzo podstawowe i popularne pojęcia muzyczne (w tym wpisie np. rap)
• nazwy muzycznych zawodów
• instrumenty
• tempa używane w muzyce
• rodzaje utworów
• czynności w jakiś sposób związane z muzyką 
• niektóre historyczne zagadnienia
• rzadziej używane określenia stosowane w zapisie nutowym.
  

(NIEMAL NA PEWNO) NIE ZNAJDZIESZ:

• opisów podstawowych nut (cała nuta, półnuta, ćwierćnuta; do, re, mi, itp.) i pięciolinii, w końcu do przedszkola już chyba nie chodzisz, co?
• metrów muzycznych (np. 3/4, 4/4; nie mylić z tempem)
• zespołów i artystów.

radiofonia (fr. radiophone, z łac. radius - promień, gr. φωνή - głos, dźwięk) - nadawanie m.in. audycji muzycznych w radiu.

raga - wzorzec melodyczny i tonalny w muzyce indyjskiej będący podstawą muzycznej improwizacji.

ragtime (ang. skrót od ragged time - dosł. postrzępione tempo) - mocno zrytmizowana muzyka i taniec popularny na początku XX w.

rallentando - sposób wykonania utworu: zwalniając tempo.

R and B/R&B/rhythm and blues (ang. dosł. rytm i blues) - muzyka popularna z elementami soulu, jazzu i bluesa.

rap - rytmiczne wypowiadanie tekstu do muzyki oraz muzyka młodzieżowa oparta na takim rytmie.

Fot. pixabay.com / Pexels

raper - osoba rytmicznie wypowiadająca tekst do muzyki, zajmująca się rapem.

rapować - wypowiadać rytmicznie tekst do rapu, tworzyć taką muzykę oraz wykonywać na scenie takowe utwory.

rapowiec - miłośnik rapu lub inaczej raper.

rapsod (gr. ραψωδός - dosł. zszywacz pieśni) - wędrowny śpiewak wygłaszający poematy epickie najczęściej przy akompaniamencie muzycznym w starożytnej Grecji.

rapsodia - instrumentalny utwór o różnej budowie, w którym podstawę stanowi charakterystyczny motyw, najczęściej melodia ludowa lub utwory innego kompozytora.

rapsodyczny (gr. ραψωδών - recytować) - mający charakter fragmentaryczny, urywkowy, niełączący się z całością, określenie używane w muzyce klasycznej.

Fot. pixabay.com / Getafric

rastafarianin - człowiek subkultury nawiązującej do rastafarianizmu i pacyfizmu, słuchający reggae, noszący dredy i dodatki w kolorach: czerwonym, żółtym i zielonym.

rave (ang. dosł. wrzeszczeć, wściekać się) - odmiana muzyki techno oraz masowa impreza z udziałem tej muzyki.

rawanastron (Ravana - bohater epopei Ramajana, demon o 10 głowach i 20 rękach) - archaiczny indyjski instrument smyczkowy w kształcie wydrążonego drewnianego walca z długą szyjką z dwoma kołkami naciągającymi strunę, jeden z najstarszych instrumentów na świecie. 

rebab (nie mylić z kebabem, komu narobiłam smaka, niech da znać 😋) - trzystrunowy instrument smyczkowy z pudłem rezonansowym w kształcie trapeza, w którym boki są wykonane z drewna, a na wierzchu i spodzie naciągnięta jest skóra, używany w Afryce i Azji.

recenzja - omówienie i ocena dzieła artystycznego, w tym koncertu czy płyty muzycznej, zwykle publikowane w prasie (ale także na moim blogu, jeśli chcecie się zapoznać z recenzjami, które do tej pory napisałam, to wejdźcie w zakładkę Recenzje albumów lub kliknijcie w ten link: https://kwestiadzwieku.blogspot.com/search/label/recenzja).

recital - koncert jednego muzyka lub piosenkarza.

recytatyw (łac. recitatio - głośne czytanie) - śpiew przypominający deklamację tekstu, stosowany m.in. w operach lub oratoriach.

redowa - czeski taniec umiarkowanie szybki, łączący walca i polkę, popularny w XIX w.

reedycja - ponowne wydanie m.in. płyty.

refren - powtarzająca się melodia z tekstem w ramach utworu.

reggae - muzyka o charakterystycznym, spokojnym i regularnym rytmie, pochodząca z Jamajki.

rejestr (łac. regesta - księgi z odpisami np. listów) - część skali dźwiękowej o charakterystycznej barwie, różniącej się od tej w innych częściach skali oraz szereg piszczałek organowych o konkretnej barwie dźwięku bądź też mechanizm służący do ich uruchamiania.

rejestracja - nagrywanie muzyki, dźwięku.

remastering - poprawianie jakości dawnych piosenek za pomocą komputera.

remiks - nowa aranżacja piosenki, najczęściej tworzona za pomocą komputera.

reminiscencja (łac. reminiscentia - wspomnienie, przypominanie) - myśl, motyw w dziele muzycznym, zaczerpnięty z innego dzieła. 

renesans (fr. renaissance - odrodzenie) - okres w kulturze europejskiej, charakteryzujący się m.in. rozkwitem muzyki, nawiązaniem do kultury antycznej, nasileniem się tendencji humanistycznych i laickich.

repertuar (p.-łac. repertorium - spis, wykaz) - utwory wykonywane przez śpiewaka, muzyka lub zespół.

repetycja (łac. repetere - powtarzać, na nowo podejmować) - powtórzenie fragmentu utworu opatrzonego specjalnym znakiem, inaczej znak powtórzenia.

repryza (fr. reprise - powtórzenie) - powtórzenie dosłownie lub w sposób zmodyfikowany fragmentu danego utworu, często stanowiące jego osobną część.

requiem (łac. biernik czasownika requies - odpoczynek, spoczynek, wieczne odpoczywanie) - żałobny utwór rozpisany na głosy i orkiestrę, zaczynający się słowami: requiem aeternam dona eis, Domine (wieczne odpoczywanie racz im dać Panie), oparty na hymnie św. Tomasza z Celano, składający się z dziewięciu części.

rewia (fr. revue - przegląd, defilada, parada) - rozrywkowe widowisko składające się m.in. z piosenek, występów tanecznych i krótkich scenek.

Fot. pixabay.com / PublicDomainPictures

rezonator (łac. resonare - rozbrzmiewać, odbierać dźwięk) - część instrumentu służąca do wywoływania efektu rezonansu, wzmacniająca dźwięk, np. pudło rezonansowe w gitarze.

ricercar - utwór głównie na organy i lutnię, w którym powtarza się fragment melodii wykonywany przez inny głos lub głosy, najpopularniejszy od XVI do XVIII w.

riff - krótka, prosta, powtarzana fraza melodyczna w jazzie i popie.

rinforzando (wł. dosł. wzmacniając) - określenie wykonawcze w muzyce: kładąc nagły akcent na pojedynczy dźwięk lub akord.

risoluto - sposób wykonania utworu: energicznie, stanowczo, zdecydowanie.

ritardando - s.w.u.: opóźniając, zwalniając.

ritenuto - s.w.u.: powstrzymując, zwalniając (bezpośrednio, natychmiast).

ritornel (wł. ritorno - powrót):

1. ostatnie dwa wiersze zwrotki w madrygale
2. fragmenty instrumentalne poprzedzające arię lub pieśń albo występujące tuż po nich w XVII-wiecznej operze
3. powracające odcinki tutti w concerto grosso.

road manager (ang. road - droga, manager - kierownik) - osoba odpowiedzialna za przygotowanie i prace związane z trasą koncertową danego artysty. 

Fot. pixabay.com / Activedia

rock (ang. dosł. skała lub kołysać się) - dynamiczna i głośna muzyka rozrywkowa z dominującą rolą gitar i rytmiki.

rock and roll (ang. dosł. kołysz się i obracaj) - dynamiczna i rytmiczna muzyka, najpopularniejsza w latach 50. XX w., taniec wykonywany w takt tej muzyki oraz to samo co rock.

rocker/rockman/rockmen - wykonawca muzyki rockowej.

rockers - przedstawiciel subkultury aktywnej w latach 60. XX w., wyróżniający się pasją do jazdy na motocyklu, dżinsów i skórzanych kurtek oraz muzyki rockandrollowej.

rockfan - inaczej rockowiec (w pierwszym znaczeniu).

rock opera - fabularne widowisko muzyczne, musical oparty na rocku.

rockowiec:

1. wielbiciel rocka, inaczej rockfan
2. rockman.

romans - krótki, nastrojowy, wokalny lub instrumentalny utwór oraz odmiana pieśni lirycznej, popularnej w Europie w XVIII w. 

romanza - XVIII-wieczny utwór wokalno-instrumentalny liryczno-sentymentalny o prostej budowie, najczęściej zwrotkowej.

rondino - małe rondo.

rondo (łac. rotundus - okrągły, kolisty; nie mylić ze skrzyżowaniem o ruchu okrężnym 🔁):

1. średniowieczna francuska pieśń taneczna o kunsztownej budowie z refrenem, początkowo jednogłosowa, a od XIV w. wielogłosowa
2. instrumentalna forma ze zmieniającymi się kupletami przeplatanymi jednym stałym refrenem, będąca samodzielnym utworem lub ostatnią jego częścią, np. suity, sonaty lub symfonii
3. układ strof powstały w średniowiecznej Francji z minimum ośmioma wersami (najczęściej od 12 do 15), charakteryzujący się powtarzaniem początkowych wyrazów pierwszego wersu w formie refrenu

rota - dawny smyczkowy instrument strunowy, z trójkątnym lub prostokątnym pudłem rezonansowym, używany przez śpiewaków celtyckich, prototyp skrzypiec.

Fot. smietanaserwis.pl

rożek angielski - aerofon drewniany podwójnostroikowy, altowa odmiana oboju w kształcie dłuższej rury zakończonej gruszkowatą czarą głosową, powstała na początku XVIII w.

róg - inaczej waltornia; aerofon blaszany ustnikowy w formie metalowej, wąskiej i długiej rury zakończonej czarą głosową z jednej strony i lejkowatym ustnikiem z drugiej.

rumba - szybki taniec towarzyski pochodzący z Kuby oraz utwór w tym rytmie.

rytm (gr. ρυθμóσ - takt, miarowość, symetria) - czynnik określający czas trwania dźwięków w utworze i ich kolejność.

rytmika - ćwiczenia ruchowe prowadzone przy muzyce, rozwijające poczucie rytmu i sprawność ruchową oraz cechy rytmiczne obecne w danym utworze lub w twórczości kompozytora.

Źródła:

• Wielki słownik wyrazów obcych, Krakowskie Wydawnictwo Naukowe, 2015, str. 737, 739-743, 745-747, 749-750, 752, 757, 760-762, 767, 769-772, 774-775, 777, 780
• Słownik wyrazów obcych, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, str. 341-342, 344, 348, 350, 356
• Nowa podręczna encyklopedia A-Z, Wydawnictwo Zielona Sowa, 2007, str. 760.

 Pozostałe części słownika są dostępne na stronie głównej w zakładce Słowniczek.